James Gillray’in Fransız Devrimi ile ilgili yaptığı karikatürler hem İngiltere’den Fransız Devrimi’nin nasıl göründüğüne hem de büyük umutlarla başlayan “halk”ın (le peuple) devriminin çoğunluğu avukat olan genç ve hırslı demagogların liderliğindeki donsuz (sans-culotte) güruhların giyotin festivallerine dönüşümüne tanıklık etmektedir.
Bastille’in düşüşü sonrası Gillray’in çizdiği aşağıdaki karikatür, Fransa’nın payına özgürlük düşerken İngiltere’ninkine kölelik düştüğünü söylüyor. Solda Orleans Dükü ile Lafayette’in omuzlarında taşınan Jacques Necker, devrim ile monarşinin barışını temsil ederken sağda William Pitt, tacı ayakları altına almış, III. George’u zincire vurmuş olarak resmedilmiş. Bu karikatür, devrimin başlangıç aşamasında İngilizlerin Fransa’daki gelişmeleri desteklediklerini göstermektedir.
Kral ve Kraliçenin Paris’ten kaçma teşebbüsleri sırasında yakalanıp başkente geri getirilmeleri sonrasında Gillray’in çizdiği aşağıdaki karikatür kraliyet ailesinin tarafını tutar. Kralı, Kraliçeyi ve küçük veliahtı tehdit eden “Fransız demokratları” yırtık pırtık kıyafetler içinde cılız, saldırgan, gülünç kişiler olarak resmedilir.
Gillray, Fransız Devrimi’ne hararetle karşı çıkan Edmund Burke’ün eski yoldaşları Charles James Fox ile Richard Sheridan’dan ayrılışını konu ediniyor. Burke, gururlu ve kararlı bir şekilde Fransız Devrimi’ni destekleyen bu “devletin ve Kilisenin düşmanlarının ihaneti”ni ifşa ederken resmedilmiş.
Gillray’in, 6000 ila 8000 kişinin öldürüldüğü Eylül kıyımlarından sonra çizdiği aşağıdaki karikatürde devrimciler, birer canavar ve yamyam olarak resmedilir. Kadınlar ve çocuklar, en az erkekler kadar mide bulandırıcıdır. “Donsuzlar” artık kelimenin gerçek anlamıyla resmedilir.
Fransız Devrimi’ni hararetle destekleyen Thomas Paine’in İnsan Hakları (1791) kitabı, İngiliz emekçiler tarafından okunmuş, 200.000 kopya satmıştır. Gillray, aşağıdaki karikatürde Paine’in işlediği günahlar (yalanlar, yalancı şahitlikler, isyanlar, ihanetler) yüzünden geçirdiği uykusuz bir geceyi resmediyor. Paine’in koruyucu melekleri, Fransız Devrimi’ni destekleyen Fox ile dönemin meşhur cumhuriyetçi polemikçisi Joseph Priestley’dir.
Aşağıdaki karikatürde sıska bir Fransız soğan ve salyangoz yerken tombul bir İngiliz biftek yerken resmedilmiş. İngilizlerin kabalığı, açgözlülüğü ve maddiyatçılığı Fransızların sefaleti kadar iğrençtir.
Devrimci fikirlerin Avrupa’da yayılması dönemin kaygı uyandıran gelişmelerinden biriydi. Aşağıdaki karikatürde Gillray, Avrupalıların “özgürlük ekmeği”ni savaşlar yoluyla yemeye zorlandıklarını savunuyor.
XVI. Louis’nin giyotinde kafasının vurulmasından sonra Gillray’in çizdiği aşağıdaki karikatür, dökülen kraliyet kanının intikamının alınması çağrısında bulunmuş.
Aşağıdaki karikatürde Gillray yine Fox’u bir “İngiliz Jakoben” olarak hedef alıyor. İngiliz siyasetçinin Fransız Devrimi’ne duyduğu sempatinin onu bir vatan hainine dönüştürdüğünü ima ediyor.
Gillray, Fransız devrimcilerinin marşı Ça ira‘nın radikal bir versiyonunu duyduktan sonra bu karikatürü çizmiştir. Marşın bir dörtlüğü şöyleydi:
“Her şey iyi olacak, her şey iyi olacak!
Artık soylularımız veya rahiplerimiz olmayacak.
Aristokratlar direklerden sallanacak.
Ve eşitlik sokaklarda hüküm sürecek.”
Fransızların İngiltere’yi işgal edeceği korkusunu yansıtan aşağıdaki karikatür sadece Fransız Devrimcilerini değil, aynı zamanda Fox gibi onların İngiltere’deki “hain işbirlikçileri”ni de hedef alıyordu.
Fransız Devrimi terör dönemine girip İngiltere’deki düzeni tehdit etmeye başladığında Gillray’in vatansever duyguları ile ticari çıkarları üst üste gelerek onu devrimin en güçlü düşmanlarından biri hâline getirdi. Özellikle Napoléon Bonaparte’ı hedef alan karikatürleriyle Fransa ile bir ölüm kalım savaşına tutuşan İngiliz hükümetinin en güçlü propaganda aracı oldu.
Nec Spe Nec Metu 